Книгата „Битола низ стари разгледници“ (ISBN 978-608-4754-01-5) од авторот Димче Најдов, содржи 668 разгледници, групирани по временски период и истата претставува непроценливо културно-историско сведоштво. Оваа публикација не само што овозможува визуелен преглед на еволуцијата на Битола низ минатите два века, туку и открива важни информации за општествените, економските и културните прилики низ одредени историски етапи.
Преку разгледниците, може да се видат промените во урбаната структура на Битола, но и секојдневниот живот на жителите и посетителите во градот. Поради тоа што разгледниците често прикажуваат значајни објекти, како што се плоштади, верски објекти, училишта, пазари и улици, тие претставуваат незаменлив извор за истражувачите, историчарите, архитектите и сите оние кои ги интересира како изгледал некој град во минатото. Разгледниците овозможуваат увид во тоа како се менувала градската инфраструктура, како изгледале некои од денешните препознатливи локации, како и кои биле центрите на социјалниот живот.
Освен визуелната содржина, многу значајни информации може да се добијат и преку анализата на фотографите, авторите, издавачите и печатарите на разгледниците. Фотографите кои ги снимале овие разгледници биле хроничари на своето време, документирајќи ја Битола во специфични моменти. Издавачите, пак, укажуваат на тоа кој бил заинтересиран за ширење на визуелните прикази на градот – дали станува збор за локални или странски издавачи, што говори за тоа како Битола била перципирана и претставувана надвор од нејзините граници. Печатарските техники и материјалите користени за изработка на разгледниците, исто така, носат значајни информации за технолошкиот развој во одредени временски рамки. На пример, дали разгледниците биле печатени на висококвалитетна или обична хартија, дали биле во боја или во црно-бела техника, може да послужи како показател за степенот на развој на печатарската индустрија во тоа време.
Дополнително, групирањето на разгледниците според временски период овозможува следење на историските контексти во кои тие биле создадени. Политичките промени, економските развои и друштвените текови на Битола можат да се согледаат преку мотивите кои биле популарни во одредени децении.
Сумирано, книгата со стари разгледници за Битола не е само збирка на слики, туку и хроника на времето, сведоштво за развојот на градот и културно наследство кое ја документира историјата преку визуелни медиуми. Оваа публикација е од исклучителна важност за идните генерации, бидејќи овозможува да се сочува колективната меморија и да се разбере минатото на еден од најзначајните македонски градови.
Во тој контекст, дигитализацијата на овие разгледници и нивната достапност преку веб-платформата www.old.bitola.info претставува следен чекор напред кон зачувувањето и промоцијата на ова културно богатство. Преку веб-страница, овие разгледници можат да бидат полесно организирани и пребарливи според разни критериуми како временски период, автор или издавач, што овозможува подобро истражување и анализа. Покрај тоа, дигиталната форма значително ја проширува достапноста на публикацијата, овозможувајќи им на поголем број на истражувачи, љубители на историјата и граѓани ширум светот да пристапат до овие вредни документи во секое време.
Самата веб платформа вклучува напредни алатки за пребарување, интерактивна мапа и дополнителни информации за секоја разгледница, што ја прави историјата на Битола уште подостапна и интересна за пошироката јавност.
Пишува: Јове Парговски
