На 24-ти септември 2025 година, кога есента полека го бои балканскиот воздух со златни нијанси, Македонија проговори. Проговори јасно, со гласот на својата книжевност, со тишината на длабоката мисла, со достоинството на јазикот што сведочи.
Во самото срце на Софија, на четиринаесеттото издание на реномираната манифестација „Ноќ на литературата“, Македонскиот културно-информативен центар го отвори својот прозорец кон Европа. Не како обична културна институција, туку како пулс на една бесмртна земја. Зашто кога Македонија се претставува преку уметност, таа не се прикажува, таа зрачи.
Оваа година Македонија имаше свој глас, глас кој не се заборава. Имаше претставник со книжевна тежина, а тоа беше Владимир Илиевски, автор чии раскази се како древни врежани зборови во камен, а сепак свежи како утринска роса над родната земја.
Овој наш македонски претставник со својата моќна и длабока проза, ги освои срцата на бројната публика која во текот на вечерата постојано се зголемуваше, достигнувајќи меѓу 150 и 200 љубители на словото.
Преку неговото творештво, Македонија не понуди само зборови, таа понуди живот. Живот прераскажуван низ ликот на обичниот човек, низ болката на заминатите, низ гордоста на останатите, низ љубовта која чека, и тагата која простува. Во еден миг, низ неговите раскази, Македонија беше мајка, љубовница, изгубено дете и стар мудрец. Таа беше и камен и воздух. И збор и молк. Беше сè што не може да се опише, туку само да се почувствува.
Ништо не трогнува повеќе од кога ќе го слушнеш мајчиниот јазик во туѓ град. Во тој миг, не си само слушател, ти си сведок на јазик што живее, јазик што се сеќава, јазик што не умира. Во Софија, македонскиот јазик не беше објаснуван, не беше наметнуван, туку беше чуен. И разбрани беа не само зборовите, туку и чувствата што тие ги носеа.
„Ноќ на литературата“ беше повеќе од настан. Таа вечер беше потсетник дека Македонија не е изгубена во геополитички лавиринти, туку стои цврсто на културните темели. И тоа не како земја што моли за внимание, туку како тивок дом на еден народ кој своето достоинство го гради со книги, со раскази, со вистини. Македонското присуство во Софија не беше контра некому, туку за нас самите. Затоа што кога себе си ќе се претставиш чесно, достоинствено и уметнички искрено, тогаш нема потреба од објаснување, туку само од прифаќање. И затоа треба да кажеме дека македонскиот идентитет не е политички слоган, ниту историски белег што треба некој да ни го верификува, туку жива книжевна вистина што се чувствува и памети. Тој е литературна вистина, оти тој се чита и прераскажува низ зборовите на оние што ја раскажуваат нашата судбина, низ гласот на луѓето кои ја носат со себе, а не над себе, и така храбро преживува низ генерации и генерации.
